Sommige auto’s worden als kunst beschouwd, en ook racen is een kunst. Een halve eeuw geleden bracht BMW op initiatief van de Franse coureur en veilingmeester Hervé Poulain beide elementen bijeen, waarmee de eerste BMW Art Car een feit was. Sindsdien ontstonden er twintig officiële Art Cars, deels op basis van raceauto’s, andere gebaseerd op productieauto’s. De BMW Art Cars spreken zowel auto- als kunstliefhebbers aan. Vanaf vandaag, 4 juli, zijn er in het Louwman Museum in Den Haag niet minder dan acht Art Cars te bewonderen in het kader van de zomerexpositie ‘Fine Art on Wheels’, te zien tot en met 31 augustus. AUTOSPORTWERELD was van tevoren al ter plekke en genoot.
Tekst: René de Boer – Foto’s: Rebocar/R. de Boer
Spontaan idee wordt unieke expositie
Dingen die gecompliceerd lijken, kunnen soms heel makkelijk zijn. “We filosofeerden over leuke thema’s voor tentoonstellingen en daarbij kwam het idee van de BMW Art Cars op. Dat die dit jaar het vijftigjarig jubileum vieren, wisten we helemaal niet, dat ontdekten we pas later”, vertelt Ronald Kooijman, directeur van het Louwman Museum, onder het genot van de koffie in de prettige ambiance van het museumrestaurant, dat op een historisch dorpsplein lijkt, compleet met ingerichte etalages en een werkplaats. “Dus we belden BMW en vroegen of we een paar Art Cars konden lenen. Dat kon, ze vroegen welke we wilden hebben. Wij hadden al een lijstje gemaakt en die konden we allemaal krijgen. Zo kwam deze tentoonstelling tot stand. Pas later werd duidelijk dat dit het grootste aantal Art Cars is dat tijdens het jubileumjaar op één plek samen te vinden is!”
De expositie in het Louwman Museum is bovendien de enige gelegenheid – met uitzondering van de drie auto’s in het eigen museum van BMW in München – waarbij de Art Cars in het jubileumjaar langer dan een paar dagen te zien zijn. En het moet gezegd: een omgeving waarin de auto’s beter tot hun recht komen, is ook nauwelijks denkbaar. De expositiehal van het Louwman Museum is een perfecte locatie om de acht auto’s te tonen. Daarmee is de hal ongeveer voor de helft gevuld; de rest is gewoon leeg, en dat is ook prima zo: het geeft een prettig ruim effect, zonder andere auto’s of objecten die afleiden.
De kracht van kunst op racewagens
Raceauto’s vormden de oorsprong van de BMW Art Cars, en we moeten in alle eerlijkheid bekennen dat we door kunstenaars bewerkte raceauto’s ook de mooiste Art Cars vinden, al zijn er ongetwijfeld mensen die autosport als iets voor cultuurbarbaren beschouwen en de voorkeur geven aan Art Cars op basis van personenauto’s, soms met traditionele of inheemse taferelen erop. Smaken verschillen, en dat is maar goed ook!
Met de 3.0 CSL, bewerkt door Alexander Calder (1975), de 3.0 CSL van Frank Stella (1976), de 320i van Roy Lichtenstein (1977) en de M1 van Andy Warhol (1979) zijn de eerste vier Art Cars uit de historie in het Louwman Museum te zien. Dit zijn ook allemaal auto’s met racehistorie, in ieder geval in de 24 Uur van Le Mans en in het geval van de auto van Stella ook nog tijdens de race voor het WK voor sportwagens 1976 op Dijon. De auto van Calder valt op door zijn frisse kleurstelling met onder andere geel, rood, blauw en wit, en was bij zijn racedeelname in Le Mans, met Hervé Poulain als een van de rijders, bijzonder populair bij de pers en toeschouwers.
De 3.0 CSL van Frank Stella heeft een meer technisch thema, want de hele carrosserie is bedekt met een motief van rasterpapier, waarop meerdere lijnen en figuren zijn weergegeven, als een soort ontwerp. Walter Maurer bracht Stella’s ontwerp over op de auto. Roy Lichtenstein werd bekend door uitvergrote tekeningen die uit stripverhalen leken te komen. Elementen daaruit, zoals de stippen en lijnen en felle kleuren, liet hij ook zien op de door hem bewerkte 320i, waarbij de lijnen volgens de artiest de weg weergaven waarop de auto zich bevond. Andy Warhol bewerkte de M1-sportwagen in een sessie van slechts 28 minuten met een dikke verflaag in vele kleuren. De ruige stijl met dikke klodders verf is op meerdere plaatsen op de auto goed zichtbaar. In 2022 werd de auto tijdens een expositie in een museum in Milaan door klimaatactivisten met meel bestrooid.
Van Lanzarote tot Le Mans
De volgende Art Car in de expositie is nummer 10, een 730i van Cèsar Manrique uit 1990. Met de kleurrijke beschildering creëerde Manrique een hommage aan het eiland Lanzarote, waar hij vandaan komt. Daarna volgt Art Car nummer 12, een 525i van Esther Mahlangu uit 1991. De Zuid-Afrikaanse gaf de kleuren en patronen weer die mensen van de Ndebele-stam op hun huizen schilderen. De Amerikaan David Hockney bewerkte in 1995 een 850 CSi, Art Car nummer 14. Hockney wordt ook tot de ‘pop art’-kunstenaars gerekend, net als Andy Warhol en Roy Lichtenstein, die twee decennia voor hem al hun eigen Art Cars creëerden. Anders dan de meeste Art Cars straalt Hockneys creatie geen snelheid of kracht uit, maar symboliseert de auto zijn eigen leven en elementen die daarin een rol spelen, zoals zijn hond en landschappen uit zijn omgeving.
De achtste Art Car die in Den Haag wordt getoond, is tevens de recentste in de selectie, nummer 17, en dat is weer een raceauto: een M3 GT2, die in 2010 door Jeff Koons van een veelkleurig ontwerp voorzien werd. “Het gaat erom, de eerste te zijn”, zei Koons destijds bij een verklaring van zijn idee, waarmee de auto aan de start verscheen tijdens de 24 Uur van Le Mans. Daarbij dacht Koons echter niet aan een autorace, maar aan iets heel anders…
Ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum van de BMW Art Cars is ook een geactualiseerde versie van het prachtige boek rond dit thema verschenen bij de Duitse uitgever Hatje Cantz. In woord en beeld worden alle finesses en achtergronden van de twintig Art Cars uit de doeken gedaan, aangevuld met interviews en essays als achtergrond. In vergelijking met de vorige editie van het boek, die in 2018 verscheen, is nu ook de Art Car van Julie Mehretu opgenomen: de BMW M V8 Hybrid waarmee onder anderen Robin Frijns vorig jaar deelnam aan de 24 Uur van Le Mans. Het boek, 236 pagina’s in hardcover, in cassette, is uitgegeven in een Duits- en een Engelstalige editie en is uiteraard ook verkrijgbaar in de winkel van het Louwman Museum.
De expositie ‘Fine Art on Wheels’ is tot en met 31 augustus te bezoeken in het Louwman Museum, Leidsestraatweg 57 in Den Haag. Het museum is tijdens de zomervakantie zeven dagen per week geopend van 11.00 tot 17.00 uur. Voor informatie en toegangskaarten: https://www.louwmanmuseum.nl/
